1@c -*- coding: utf-8; mode: texinfo; documentlanguage: nl; fill-column: 60 -*- 2@c This file is part of web.texi 3@ignore 4 Translation of GIT committish: 12c6693055728e69dce5c4e5a4a2b5f71180a5e2 5 6 When revising a translation, copy the HEAD committish of the 7 version that you are working on. For details, see the Contributors' 8 Guide, node Updating translation committishes.. 9@end ignore 10 11@c Translator: Jan Nieuwenhuizen 12@c Translation checker: Tineke de Munnik 13@c Translation checker committish: fd33752 14 15@node Inleiding 16@unnumbered Inleiding 17@translationof Introduction 18 19@divClass{column-center-top} 20@subheading Ons Doel 21@imageFloat{flat-design,png,right} 22 23De inspiratie voor LilyPond ontstond toen twee muzikanten 24meer wilden dan de ontzielde aanblik van met de computer 25geprinte bladmuziek. Muzikanten lezen het liefst mooie 26muziek dus waarom zouden programmeurs geen software kunnen 27schrijven waarmee je prachtige partijen kunt afdrukken? 28 29Het resultaat is een systeem waarin muzikanten geen omkijken 30meer hebben naar layout-details, maar zich kunnen 31concentreren op het maken van muziek. LilyPond biedt hen de 32mogelijkheid om partijen te maken van publicatiekwalteit, 33volgens de beste tratities van klassieke muziekgravure. 34 35@divEnd 36 37@divClass{link-headings} 38 39@divClass{column-left-top} 40@subheading Wat LilyPond doet 41 42@itemize 43 44@item 45@ref{Functies}: Wat kan LilyPond? 46 47@item 48@ref{Voorbeelden}: Ik wil muziek zien! 49 50@item 51@ref{Vrijheid}: LilyPond is Vrije Software. 52 53@item 54@ref{Achtergrond}: Onze berekende esthetiek. 55@end itemize 56 57@divEnd 58 59@divClass{column-right-top} 60@subheading LilyPond in gebruik 61 62@itemize 63 64@item 65@ref{Producties}: Daadwerkelijke gebruik van LilyPond. 66 67@item 68@ref{Recenties}: Wat zeggen anderen over LilyPond? 69 70@end itemize 71@divEnd 72 73@divClass{column-center-bottom} 74@subheading Hoe LilyPond werkt 75 76@itemize 77 78@item 79@ref{Tekstinvoer}: Jullie schrijven muziek als @emph{tekst}?! 80 81@item 82@ref{Eenvoudiger bewerken}: Andere manieren van werken met LilyPond. 83 84@end itemize 85@divEnd 86 87@divEnd 88 89@c TRANSLATORS, translations are not yet compiled in Info format, so 90@c it's not worth translating the right column of the following 91@c menu. -JM 92@divClass{hide} 93@menu 94* Functies:: What can LilyPond do? 95* Voorbeelden:: I want to see some music! 96* Vrijheid:: Freedom and the GPL. 97* Achtergrond:: Computational aesthetics. 98* Producties:: Real-life use of LilyPond. 99* Recenties:: What do people say about it? 100* Tekstinvoer:: You write music as text?! 101* Eenvoudiger bewerken:: Other ways of working with LilyPond. 102@end menu 103@divEnd 104 105 106 107@node Functies 108@unnumberedsec Functies 109@translationof Features 110@divClass{column-center-top} 111 112 113@subheading Elegantie 114@subsubheading Prachtige klassieke muziekgravure 115 116@imageFloat{flat-design,png,right} 117 118Met LilyPond kunnen muzikanten elegante bladmuziek 119produceren die gemakkelijk leest. De community van 120ontwikkelaars heeft duizenden uren geïnvesteerd in het 121ontwikkelen van krachtige muzieknotatie-software die 122prachtige gegraveerde muziek oplevert. Alle 123stijlinstellingen, het speciaal ontworpen muziekfont en 124algoritmes zijn geïnspireerd op de mooiste handgegraveerde 125bladmuziek. De LilyPond-uitvoer ziet er net zo krachtig en 126harmonisch uit als de best gegraveerde klassieke partituren. 127Dit wordt verder uitgewerkt in ons @ref{Essay}. 128 129@subsubheading Effectieve layout-keuzes 130 131Verlies minder tijd met het verfraaien van het resultaat; 132LilyPond verzint zelf de beste layout. Het bepaalt de 133spatiëring en het afbreken van regels en pagina's, zodat een 134strakke en regelmatige layout ontstaat. Het voorkomt 135botsingen tussen liedteksten, noten en akkoorden en zet 136legatobogen en waardestrepen automatisch op de juiste 137manier! 138 139@divEnd 140 141@divClass{color2} 142@subheading Gebruiksgemak 143 144@imageFloat{lilypond-book,png,right} 145 146@subsubheading Tekstgebaseerde invoer 147 148LilyPond werkt met ASCII-invoer die je kunt aanleveren met 149jouw favoriete teksteditor, snel en comfortabel. De invoer 150bevat alle informatie, dus het onthouden van ingewikkelde 151reeksen commando's is niet nodig: sla gewoon je 152invoerbestand op en je kunt alles later opnieuw raadplegen. 153 154@subsubheading Combineer muziek en tekst 155 156Voeg muziekfragmenten aan teksten toe zonder het knippen en 157plakken van plaatjes. Integreer muziek naadloos in @LaTeX{} 158of HTML, of voeg muziek toe aan OpenOffice.org met behulp 159van OOoLilyPond. Plugins zijn ook beschikbaar voor het 160gebruik van LilyPond-code in verschillende blogs and wiki's, 161wat online-samenwerking mogelijk maakt. 162 163@subsubheading Toegankelijkheid 164 165Tekstgebaseerde invoer maakt het schrijven van partituren 166ook toegankelijk voor gebruikers met ernstige lichamelijke 167beperkingen. Gebruikers met motorische beperkingen die niet 168kunnen typen of een muis kunnen besturen, kunnen 169spraakherkenningssoftware gebruiken om LilyPond-bestanden te 170bewerken. Zelfs blinde gebruikers kunnen voorleessoftware 171gebruiken voor het schrijven van LilyPond-bestanden -- een 172onmogelijke taak in grafisch-gebaseerde muziekprogramma's. 173 174@subsubheading Uitbreidbaar ontwerp 175 176Alle instellingen kunnen worden aangepast aan je eigen 177persoonlijke typografische voorkeuren. Als dat niet 178voldoende is, bestaat er nog altijd de ingebouwde 179scriptingtaal Scheme, een dialect van de krachtige 180programmeertaal LISP. Instellingen, variabelen en functies 181zijn allemaal beschreven in de uitvoerige 182referentiehandleiding van het programma. 183 184@divEnd 185 186@divClass{color3} 187 188@subheading Omgeving 189 190@imageFloat{frescobaldi-lilypond-editor-small,png,right} 191 192@subsubheading Vrije software 193 194LilyPond kan kostenloos worden gedownload! Ja hoor - het is 195gratis. Je kunt het downloaden van de downloadpagina. 196 197Bovendien is het ook vrije software. Wat betekent dat je de 198broncode erbij krijgt, plus toestemming om deze te 199veranderen en te kopiëren. Dus als je je ergert aan een 200fout, of als er iets in het programma ontbreekt, kun je het 201zelf oplossen of iemand anders inhuren om het voor je te 202doen. 203 204 205@subsubheading Uitstekende ondersteuning 206 207LilyPond werkt op alle bekende besturingssystemen: 208GNU/Linux, MacOS X, en Windows. Er is een zeer uitgebreide 209handleiding met honderden voorbeeldbestandjes. Er is een 210actieve gebruikersgroep die antwoorden geeft op de 211lilypond-user mailinglijst, terwijl het ontwikkelingsteam 212ervoor zorgt dat problemen snel worden opgelost. 213 214 215@subsubheading Verbeterde editors 216 217Verscheidene ontwikkelaars, zelf actieve gebruikers van 218LilyPond, hebben ook gereedschappen geschreven die speciaal 219bedoeld zijn om het invoeren van LilyPond-bestanden sneller 220en effectiever te maken. Een aantal voorbeelden is te 221vinden in @ref{Eenvoudiger bewerken}. 222 223@divEnd 224 225 226@divClass{column-center-bottom} 227@subheading En nu? 228 229Nog steeds niet overtuigd? Bekijk dan maar eens enkele 230specifieke @ref{Voorbeelden}. Heb je al besloten LilyPond 231te gaan proberen, lees dan eerst over onze 232@ref{Tekstinvoer}. 233@divEnd 234 235 236@node Voorbeelden 237@unnumberedsec Voorbeelden 238@translationof Examples 239 240LilyPond is een krachtig en flexibel gereedschap voor 241uiteenlopende muzieknotatie-taken. Bekijk ter inspiratie 242eens onze galerij met voorbeelden! 243 244@newsItem 245@subsubheading Klassieke Muziek 246 247Dit orgelwerk van J.S. Bach is een typisch LilyPond-project. 248 249@exampleImage{bach-bwv610} 250@newsEnd 251 252@newsItem 253@subsubheading Ingewikkelde muzieknotatie 254 255Dit voorbeeld uit @emph{Goyescas} van Enrique Granados laat 256geavanceerde typesettingsfuncties zien, zoals waardestrepen 257met knie, stokken tussen notenbalken en 258melodie-volglijntjes. 259 260@exampleImage{granados} 261@newsEnd 262 263@newsItem 264@subsubheading Vroege muziek 265 266LilyPond geeft ook ondersteuning voor verscheidene 267verouderde notatievormen zoals dit Gregoriaanse liedfragment. 268 269@exampleImage{ancient-headword} 270@newsEnd 271 272@newsItem 273@subsubheading Moderne muziek 274 275Hedendaagse componisten vinden dat LilyPond zich goed leent 276voor het tonen van ongebruikelijke notatie. Hier is een 277fragment uit Trevor Bača's @emph{Čáry}, voor solo basfluit. 278 279@exampleImage{cary} 280@newsEnd 281 282 283@newsItem 284@subsubheading Maak efficiënte, flexibele partijen voor uitvoerenden 285 286Vanuit één en dezelfde broncode kunnen allerlei soorten 287partijen worden gemaakt. Dit is een fragment uit 288@uref{http://nicolas.sceaux.free.fr/, Nicolas Sceaux's} 289gravure van Handels @emph{Giulio Cesare}, als volledige 290partituur, piano-zang reductie, en een vioolpartij. 291 292@exampleImage{sesto-full} 293 294@exampleImage{sesto-piano} 295 296@exampleImage{sesto-violin} 297 298@newsEnd 299 300@newsItem 301@subsubheading Tablatuur 302 303LilyPond ondersteunt tablatuurnotatie die kan 304worden aangepast aan elk intrument dat van tablatuur kan spelen. 305De tablatuurbalk wordt automatisch gegenereerd op basis van de 306noten die voor de vijf-lijns notenbalk zijn ingevoerd. 307 308@exampleImage{tab-example} 309@newsEnd 310 311@newsItem 312@subsubheading Schenker-diagrammen 313 314De standaard uitvoer kan ingrijpend worden veranderd. Dit 315is een indrukwekkende Schenker-analyse, gemaakt door Kris 316Schaffer, voor een artikel in in 317@uref{http://www.linuxjournal.com/article/8364 , Linux 318Journal}. Voor de duidelijkheid zijn hier kleuren 319toegevoegd. 320 321@exampleImage{bach-schenker} 322@newsEnd 323 324@newsItem 325@subsubheading Vocale muziek 326 327LilyPond blinkt uit in alle soorten vocale muziek, van 328psalmen en gezangen tot opera. Hier is een Middeleeuws 329motet met enigszins ongebruikelijke eisen. De tenorstem is 330in een andere maatsoort genoteerd dan de anderen, maar moet 331uitgelijnd zijn als ware het dezelfde maatsoort. LilyPond 332doet dit bijzonder elegant. Let ook op de incipits met 333sleutels in de Vaticana stijl, de doorgestreepte stokken die 334gepliceerde noten aangeven en de ligatuurhaken boven 335bepaalde groepen noten. 336 337@exampleImage{aucun-snippet} 338@newsEnd 339 340@newsItem 341@subsubheading Educatieve doeleinden 342 343LilyPond is ook perfect voor educatieve doeleinden. 344Hier is een voorbeeld van een eenvoudige contrapunt-oefening. 345 346@exampleImage{theory} 347@newsEnd 348 349@newsItem 350@subsubheading Populaire muziek 351 352Het is eenvoudig om zogenaamde pop leadsheets met melodie, 353songtekst, akkoordnamen, en fretboard-diagrammen te maken. In dit 354voorbeeld zie je enkele van de voorgedefiniëerde 355fretboard-diagrammen, maar ze kunnen ook ingrijpend veranderd 356worden voor vrijwel elke andere situatie. 357 358@exampleImage{chart} 359@newsEnd 360 361@newsItem 362@subsubheading Grote projecten 363 364LilyPond is uitstekend voor grote projecten zoals opera's of 365werken voor groot symfonieorkest. Daarnaast levert de 366tekstgebaseerde invoer een grotere toegankelijkheid -- dit 367voorbeeld is een bijdrage van Hu Haipeng, een blinde 368componist. 369 370@exampleImage{orchestra} 371@newsEnd 372 373 374@divClass{column-center-bottom} 375@subheading En nu? 376 377Nog steeds niet overtuigd? LilyPond is Vrije Software, die 378jou @ref{Vrijheid} geeft. Heb je al besloten LilyPond te 379gaan proberen, lees dan eerst over onze @ref{Tekstinvoer}. 380@divEnd 381 382@node Vrijheid 383@unnumberedsec Vrijheid 384@translationof Freedom 385 386 387@divClass{column-center-top} 388@subheading Vrije Software 389 390@uref{http://www.gnu.org/, GNU} LilyPond is geschreven en 391wordt onderhouden door een groep enthousiaste liefhebbers. 392Het wordt uitgebracht onder de @ref{GPL, GNU General Public 393License} (GNU Algemene Publieke Licentie) en de @ref{FDL, 394GNU Free Documentation License} (GNU Vrije Documentatie 395Licentie), hetgeen iedereen de vrijheid geeft het programma 396te verbeteren, veranderen en uit te breiden. Het maken van 397prachtige muziek zou geen honderden euro's aan software 398moeten kosten! 399@divEnd 400 401@c @divClass{column-left-top} 402@divClass{color2} 403@divClass{keep-bullets} 404@subheading Wat zijn de voordelen voor gebruikers? 405 406@itemize 407 408@item 409Geen kosten: download en probeer het! Wat heb je te 410verliezen? 411 412@item 413Delen: als het programma je bevalt, geef dan een kopie aan 414je vrienden, docenten, studenten, en collega's. 415 416@item 417Broncode beschikbaar: als je benieuwd bent hoe LilyPond 418bepaalde notatie maakt, kun je precies zien hoe het in zijn 419werk gaat. 420 421@item 422Uitbreidbaar: je kunt functies toevoegen, fouten repareren, 423en de functionaliteit veranderen. Als je geen programmeur 424bent, kun je iemand inhuren die het voor je doet. 425 426Dit mag misschien niet zo aantrekkelijk lijken voor 427sommige muzikanten, maar de mogelijkheid om software 428uit te breiden kan van groot belang zijn voor 429serieuze componisten, bedrijven en wetenschappers. 430 431@item 432Veilige toekomst: als een commerciëel bedrijf bankroet gaat, 433wat gebeurt er dan met de elektronische muziek die 434afhankelijk is van hun producten? Dit bezwaar bestaat niet 435met LilyPond; zelfs wanneer het gehele ontwikkelteam ermee 436stop (bijzonder onwaarschijnlijk), zal het programma nog 437steeds legaal beschikbaar zijn om te kopiëren, wijzigen en 438te distribueren. 439 440@end itemize 441 442@divEnd 443@divEnd 444 445@c @divClass{column-right-top} 446@divClass{color3} 447@divClass{keep-bullets} 448@subheading Waarom @qq{geven} LilyPond-ontwikkelaars hun werk gratis @qq{weg}? 449 450De meesten van ons zien het ontwikkelen van LilyPond als een 451hobby of als vrijwilligerswerk. Dus de vraag is eigenlijk 452@qq{waarom willen mensen vrijwilliger zijn}? 453 454 455@itemize 456 457@item 458Plezier: naar een doel toewerken kan prettig zijn, vooral 459wanneer je het met een team doet! 460 461@item 462Gedeelde doelen: we willen allemaal prachtige bladmuziek, 463maar weinig mensen hebben de expertise (en niemand heeft de 464tijd!), om een programma te maken dat alle situaties aan 465kan. Door samen te werken -- één verbetert de automatische 466waardestreepcode, een ander verbetert de vorm van de 467legatoboogjes, en een derde schrijft documentatie waarin 468wordt uitgelegd hoe je deze functies kunt gebruiken -- 469kunnen we samen onze doelen bereiken met een fractie van de 470individuele inzet. 471 472@item 473@qq{Geef-cultuur}: de Vrije Software 474beweging heeft veel geweldige software projecten opgeleverd, 475zoals @uref{https://www.gnu.org/distros/, GNU/Linux}, 476@uref{http://www.getfirefox.com/, Mozilla Firefox}, en 477@uref{http://www.wesnoth.org/, Battle for Wesnoth}. Omdat 478ze van deze projecten geprofiteerd hebben, willen sommige 479ontwikkelaars iets @qq{terug doen} voor de community. 480 481@item 482Werkervaring: bijdragen aan vrije software projecten is een 483mooie manier om te oefenen met programmeren, het schrijven 484van documentatie, het vertalen van documentatie, of 485ontwerpen. Deze ervaring heeft sommige ontwikkelaars zelfs 486een baan of een beurs opgeleverd. 487 488@end itemize 489 490@divEnd 491@divEnd 492 493@divClass{column-center-bottom} 494@subheading En nu? 495 496Nog steeds niet overtuigd? Lees ons uitgebreide essay over 497onze graveerfilosofie in @ref{Achtergrond}. Heb je al 498besloten LilyPond te gaan proberen, lees dan eerst over onze 499@ref{Tekstinvoer}. 500@divEnd 501 502@node Achtergrond 503@unnumberedsec Achtergrond 504@translationof Background 505 506@divClass{column-center-top} 507@subheading Achtergrond essay 508 509We hebben een uitgrebreid essay waarin we onze berekende 510esthetiek uiteenzetten: de kunst van de creatie van 511schoonheid met de computer. 512 513Als je slechts een snelle inleiding in LilyPond wilt, is het 514essay wellicht wat te veel stof om nu door te lezen. Als je 515het leuk zou vinden het nu te lezen, ga dan verder naar 516@ref{Essay}. 517@divEnd 518 519@divClass{column-center-bottom} 520@subheading En nu? 521 522Nog steeds niet overtuigd? Lees over @ref{Producties} en 523bladmuziek van enkele van onze gebruikers. Heb je al 524besloten LilyPond te gaan proberen, lees dan eerst over onze 525@ref{Tekstinvoer}. 526@divEnd 527 528@node Producties 529@unnumberedsec Producties 530@translationof Productions 531 532@divClass{column-left-top} 533@subheading Concerten 534 535LilyPond gravures zijn wereldwijd gebruikt voor 536uitvoeringen. Enkele hoogtepunten: 537 538@divClass{keep-bullets} 539@itemize 540 541Mussorgskys @emph{Schilderijententoonstelling}, geherorchestreerd en 542onder leiding van @uref{http://www.aurelienbello.com/,Aurélien Bello} met 543de @uref{http://www.junge-philharmonie-brandenburg.de/, 544Junge Philharmonie Brandenburg} 545op 10 okt 2011 en opnieuw op 15-16 apr 2012. 546 547@item 548@uref{http://www.kierenmacmillan.info/, Kieren MacMillan}, componist en 549dirigent. Onder zijn vele recente werken onder andere; @emph{Gaat uw weg}, 550uitgevoerd door de @uref{http://www.saltlakechoralartists.org/, 551Salt Lake Choral Artists} in maart 2012; De 552@emph{Juist buiten bereik suite} uitgevoerd 553door het 554@uref{http://www.herald-dispatch.com/news/marshall/x1883873762/Music-duo-Chrysalis-to-perform-at-Marshall-University-on-Jan-19, 555Chrysalis Duo} ; @emph{thrafsmata} uitgevoerd in juli 2011 door het 556@uref{http://www.pnme.org/CurrentSeason/PreviousSeasons.html, Pittsburgh 557New Music Ensemble}. 558 559 560@item 561@emph{Anonieme student compliment of klacht}, door 562@uref{http://www.mikesolomon.org, Mike Solomon}, winnaar gekozen uit 563172 inzendingen uit 22 landen van de 564@uref{http://leftcoastensemble.org/contest, 2011 Linker Kust Compositie Wedstrijd}. 565Andere werken onder andere, Norman (1 jaar) voor solo klarinet, uitgevoerd op het 566@uref{http://emu.music.ufl.edu/fems_concerts.html, Universiteit van Florida} 567Electroacoustisch Muziek Festival (FEMF), oktober 2010. 568 569@item 570Een moderne editie van het @emph{Serenata Erminia} door Alessandro Scarlatti, 571bewerkt door Thomas Griffin, Musicoloog (Rome, Italië). Uitgevoerd op 22 572oktober 2010 in het Galleria of the Palazzo Zevallos Stigliano, Napels, 573Italië. @uref{http://www.ascarlatti2010.net, Alessandro Scarlatti 2010}, 574ter gelegenheid van de 350ste verjaardag van de componist. 575 576@item 577@uref{http://www.mercurybaroque.org/02/02109.aspx, Mercury 578Baroque}s uitvoering van Lullys @emph{Armide}, 15-16 mei 5792009, in Houston, Texas (gravure door 580@uref{http://nicolas.sceaux.free.fr/, Nicolas Sceaux}). 581 582@item 583Instrumentale fragmenten van Rameaus @emph{Hippolyte et 584Aricie} in St. James's Church in Manhattan, 8 mei 2009, door 585Frederick Renz met zijn ensemble 586@uref{http://www.earlymusicny.org/, Early Music New York} 587(gravure door Nicolas Sceaux). 588 589@item 590@emph{Affaire étrangère}, een opera van 591@uref{http://valentin.villenave.net/,Valentin Villenave} 592op een frans libretto van 593@uref{http://nl.wikipedia.org/wiki/Lewis_Trondheim, Lewis 594Trondheim}, premiëre op 1 februari, 2009 in 595@uref{http://www.orchestre-montpellier.com/, L'Opéra National de 596Montpellier}, Frankrijk. 597 598@end itemize 599@divEnd 600 601@divEnd 602 603 604@divClass{column-right-top} 605@subheading Uitgegeven bladmuziek 606 607@divClass{keep-bullets} 608@itemize 609 610@item 611@uref{http://www.mutopiaproject.org/index.html, Mutopia 612Project}, bladmuziek voor meer dan 1500 klassieke 613muziekstukken vrij te downloaden, de voornaamste verzameling 614van LilyPond partituren. 615 616@c don't make this "Mutopia" a link, since that looks silly. 617@item 618@uref{http://etudeapp.com, Etude}, @qq{bladmuziek op 619steroïden} is een iPhone app die pianomuziek toont die gezet 620is met LilyPond, inclusief vele stukken uit Mutopia. De app 621heeft een virtueel pianoklavier waarop is te zien welke 622toetsen aangeslagen worden om beginners te helpen bladmuziek 623lezen. 624 625@item 626@uref{https://twitter.com/adoromusic, Adoro Music 627Publishing}, partituren van hoge kwaliteit van religieuze 628muziek, beschikbaar voor directe download of ouderwets op papier. 629 630@item 631@uref{http://shadylane.fr, The Shady Lane Publishing}, 632een @qq{micro muziekuitgeverij} met als doelstelling het 633promoten van een nieuwe vorm van muzikale economie, die 634dichter bij de muzikanten en muziekliefhebbers staat. 635 636@end itemize 637 638@divEnd 639 640@divEnd 641 642@contactUsAbout{concerten of bladmuziek} 643 644@divClass{column-center-bottom} 645@subheading En nu? 646 647Nog steeds niet overtuigd? Lees de @ref{Recenties} van 648enkele van onze gebruikers. Als je het leuk zou vinden het 649nu te lezen, ga dan verder naar @ref{Essay}. 650@divEnd 651 652@c TRANSLATORS, so far it's mostly from 653@c https://lilypond.org/productions.html 654 655@node Recenties 656@unnumberedsec Recenties 657@translationof Reviews 658 659@divClass{column-left-top} 660@subheading Gepubliceerde artikelen 661 662@divClass{keep-bullets} 663@itemize 664 665@item 666april 2011 667 668@uref{http://www.linux-magazine.com,Linux Magazine} publiceert een 669artikel getiteld 670@uref{http://www.linux-magazine.com/content/download/61706/482546/version/1/file/088-090_projects.pdf, 671Projects on the Move}. Het is een inleiding in MuseScore, 672 673LilyPond en Chordii. Auteur Carla Schroder schrijft 674@qq{LilyPond wordt aangestuurd vanaf de commandoregel, maar 675je niet afschrikken door het ontbreken van een GUI; LilyPond 676is gebruiksvriendelijk en gemakkelijk te leren}, en ze geeft 677een direct te gebruiken voorbeeld. 678 679+@item 680mei 2010 681 682Peter Kirn, op de Create Digital Music website, publiceert een 683@uref{http://createdigitalmusic.com/2010/05/14/lilypond-free-beautiful-music-notation-engraving-for-anyone/,LilyPond 684recentie}. Hij neemt een 685evenwichtig standpunt in over gebruik, prijst LilyPonds 686hoge kwaliteit van notatie en stelt voor het zelf uit te proberen. 687 688@item 689september 2009 690 691Het Duitse blad LinuxUser schrijft een 692@uref{http://www.linux-community.de/Internal/Artikel/Print-Artikel/LinuxUser/2009/10/Digitaler-Notenschluessel, 693artikel over LilyPond}. 694 695@item 696augustus 2009 697 698Ann Drinan, op de 699@uref{http://www.polyphonic.org/article.php?id=188, Polyphonic.org} 700website, presenteert opmerkingen van twee orkestbibliothekarissen 701die praten over het gebruik van software om hun bibliotheken te 702onderhouden. 703 704@item 705juni 2009 706 707In een @uref{http://web.archive.org/web/20110325004849/http://news.lilynet.net/Free-Music-Now, artikel} 708gepubliceerd in het Franse @emph{National Conservatory Parent 709Association}'s jaarblad, legt de Franse componist en LilyPond-bijdrager 710Valentin Villenave uit waarom Vrije licenties, en in het bijzonder 711LilyPond-gegraveerde partituren, van instrumenteel belang zijn in 712het voor iedereen toegankelijk maken van genoteerde muziek. 713 714@item 715februari 2008 716 717In @uref{http://www.musicbyandrew.ca/finale-lilypond-1.html, 718artikelen op zijn persoonlijke site} vergelijkt Andrew 719Hawryluk Finale en LilyPond in algemene termen, en evalueert 720muzieknotatie-mogelijkheden van beide programma's in detail. 721Het tweede artikel is een leerzame analyse van 722muzieknotatie-kwesties in Rachmaninoff's Piano Prelude 723No. 6, inclusief vergelijkingen met een hand-gegraveerde 724referentie-uitgave. 725 726@item 727juni 2006 728 729@uref{http://distrowatch.com,DistroWatch} complimenteert 730LilyPond en 731@uref{http://distrowatch.com/weekly.php?issue=20060605,schrijft} 732@qq{Dames en Heren, wij zijn blij te mogen aankondingen, 733gebaseerd op verzoeken van lezers, dat de donatie van 734DistroWatch mei 2006 is toegekent aan LilyPond 735(@euro{}190.00) en Lua (US$250.00).} 736 737@item 738december 2005 739 740@uref{http://linuxjournal.com,Linux Journal} publiceert een 741artikel getiteld 742@uref{http://www.linuxjournal.com/article/8364, Maak 743verbluffende Schenker gravures met GNU LilyPond}. Het is 744een diepgaand maar praktisch uitgelicht artikel met scherp 745gestoken LilyPond-gravures. Auteur Kris Shaffer merkt op 746dat @qq{GNU LilyPond prachtige gravures maakt die 747commerciële alternatieven op tweede-rangs laat lijken.} 748 749@item 75020 augustus, 2005 751 752Het Belgische dagblad De Standaard onderzoekt wat Free 753Software auteurs bezield in een artikel getiteld 754@uref{http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=G42H5GD6, 755Delen van KENNIS zonder WINSTBEJAG} in de @q{DS2-bijlage}. 756LilyPond wordt als een voorbeeld gebruikt en het artikel is 757doorlucht met citaten van een e-mail interview met Jan 758Nieuwenhuizen. Dit is LilyPonds eerste optreden in 759mainstream gedrukte pers. 760 761@item 762june 2005 763 764Een Frans artikel over de LilyPond 2.6 uitgave verschijnt op 765@uref{http://linuxfr.org/2005/06/27/19210.html, linuxfr.org}. 766 767@item 768oktober 2004 769 770De redacteurs van of Computer!Totaal, een Nederlands 771computerblad, 772@staticFile{media/computer-totaal.jpeg, 773beschrijven LilyPond} in het oktober 2004-nummer als: 774@qq{Prachtige gratis (open source) software [..] De 775bladmuziek die LilyPond oplevert is inderdaad bijzonder 776fraai [..] een zeer krachtig systeem waarvoor bijna 777niets onmogelijk is.} 778 779@item 780juli, augustus 2004 781 782Dave Phillips schrijft een inleidend artikel voor 783@uref{http://linuxjournal.com,Linux Journal}: Aan 784de klinkende rand: LilyPond, delen 785@uref{http://www.linuxjournal.com/article/7657, een} en 786@uref{http://www.linuxjournal.com/article/7719, twee}. 787 788@item 789maart 2004 790 791Chris Cannam 792@uref{http://www.all-day-breakfast.com/cannam/linux-musician/lilypond.html,interviewt} 793Han-Wen Nienhuys en Jan Nieuwenhuizen op linuxmusician.com 794(originele site opgeheven). Dit interview is gerecenceerd 795in een 796@uref{http://slashdot.org/article.pl?sid=04/03/13/2054227&tid=, 797slashdot artikel}. 798 799@item 800februari 2004 801 802Jazz-zanger Gail Selkirk schrijft over 803@uref{http://www.songbirdofswing.com/editorial_page/lilypond/, 804Duik in LilyPond}. @qq{... je kunt make lead sheets of volledige 805orkestpartituren maken, en de resultaten kunnen verbluffend zijn.} 806@uref{http://www.computermusic.co.uk/, Computer Music Special}, 807nummer CMS06. 808 809@end itemize 810 811@divEnd 812@divEnd 813 814 815@divClass{column-right-top} 816@subheading Gebruikerservaringen 817 818@divClass{testimonial-item} 819@imageFloat{carter-brey,jpg, right} 820@subsubheading @uref{http://nyphil.org/meet/orchestra/index.cfm?page=profile&personNum=7, Carter Brey}, Aanvoerder van de celli, New York Philharmonic 821 822@qq{@dots{}Ik heb een paar toegiften geschreven voor 823solo-cello die ik heb afgedrukt met LilyPond en die ik aan 824Schirmer zal voorleggen ter publicatie. Ik weet zeker dat 825hun gegraveerde versie niet half zo gelikt is als de mijne!} 826@divEnd 827 828@divClass{testimonial-item} 829@imageFloat{orm-finnendahl,jpg, left} 830@subsubheading @uref{http://icem-www.folkwang-hochschule.de/~finnendahl/, Orm Finnendahl}, professor in de compositieleer, Musikhochschule Freiburg 831 832@qq{Hoewel ik [LilyPond] nog niet zo goed ken, ben ik 833@strong{erg} onder de indruk. Ik heb het programma gebruikt 834om een motet van Josquin Desprez in te voeren in mensurale 835notatie. LilyPond overtreft zonder twijfel en met gemak 836alle andere muzieknotatieprogramma's voor wat betreft 837snelheid, gebruiksgemak en schoonheid!} 838@divEnd 839 840@divClass{testimonial-item} 841@imageFloat{darius-blasband,jpg, right} 842@subsubheading Darius Blasband, componist (Brussels, Belgium) 843 844@qq{[..na de eerste orkestrepetitie] kreeg ik heel veel 845complimenten over de kwaliteit van de partituren. En wat 846nog veel mooier is: terwijl LilyPond allerlei manieren 847biedt om te zorgen dat de partituren er nog mooier uitzien, 848kreeg het orkest van mij slechts de ruwe, ongewijzigde 849LilyPond-output.} 850@divEnd 851 852@divClass{testimonial-item} 853@subsubheading Kieren MacMillan, componist (Toronto, Canada) 854@qq{Dank en lof voor het ontwikkelteam voor hun fantastische 855werk. Ik heb nog nooit iets gezien wat maar in de buurt 856komt van de output die ik bereik met LilyPond -- Ik ben er 857zeker van dat dit fantastische programma aan al mijn 858muziekpublicatie-wensen kan voldoen en deze zelfs zal 859overtreffen. [..] hoofdzakelijk pure LilyPond output [..] 860ziet er beter uit dan de meeste recente @q{professionele} 861uitgaven waarmee ik het heb vergeleken (q.v., zo ongeveer 862elke Warner Bros. partituur, en zelfs een groot deel van de 863meest recente partituren van de @q{de oude 864muziekuitgeverijen}). [..]} 865 866@qq{Doe ze dat maar eens na, Finale/Sibelius/Igor/of wie dan 867ook!!!} 868@divEnd 869 870@divClass{testimonial-item} 871@subsubheading Chris Cannam, hoofdontwikkelaar van het @uref{http://www.rosegardenmusic.com/, RoseGarden} project 872@qq{LilyPond is overduidelijk een zwaargewicht [in de 873categorie prachtige muziek zetten].} 874@divEnd 875 876@divClass{testimonial-item} 877@subsubheading Chris Snyder, @uref{https://twitter.com/adoromusic, Adoro Music Publishing} 878 879@qq{De wijze waarop muziek wordt ingevoerd voor LilyPond 880laat mij op een muzikalere manier denken -- het is enkele 881malen voorgekomen dat ik vertwijfeld was hoe ik Lelie nu zou 882kunnen vertellen iets te graveren, om mezelf te realiseren 883dat zelf wanneer het me precies zo zou lukken als de 884componist het wilde, de muziek lastig te lezen zou zijn. 885LilyPond maakt het mij een stuk eenvoudiger om in mijn 886dubbele redacteur+graveer rol te werken.} 887 888@qq{Voor mijn beginnende muziekuitgeverij heb ik uitsluitend 889LilyPond gebruikt. Vrijwel zonder uitzondering werd elke 890componist overrompeld door de kwaliteit van de gravure 891waneer ik hem de proefdrukken van zijn muziek presenteerde. 892Ik verdien zelf ook een deel van deze lof -- ik heb veel 893tijd besteed aan het verfijnen van de uitvoer, met name 894overbindingen (hoofdzakelijk in akkoorden) -- maar LilyPond 895biedt me een uitstekend uitgangspunt, een erg intuïtieve 896interface, plus de mogelijkheid om absoluut alles te 897veranderen als ik daar de tijd voor wil nemen. Ik ben ervan 898overtuigd dat geen commercieel product hierbij ook maar 899enigszins in de buurt kan komen.} 900@divEnd 901 902@divClass{testimonial-item} 903@subsubheading David Bobroff, bastrombonist, Iceland Symphony Orchestra 904 905@qq{Ik vind LilyPond fantastisch [..] Hoe beter ik het 906programma leer kennen, hoe mooier ik het vind!} 907@divEnd 908 909@divClass{testimonial-item} 910@subsubheading Vaylor Trucks, elektrische gitaar (Ja, @uref{http://www.allmanbrothersband.com/modules.php?op=modload&name=userpage&file=content&page_id=12, verwant aan}) 911@qq{Ik ben zwaar onder de indruk van LilyPond [..]} 912 913@qq{DIT IS HET BESTE PROGRAMMA OOIT!!!} 914 915@qq{ENORM bedankt allemaal voor jullie fantastische werk en toewijding!} 916@divEnd 917 918 919@divClass{testimonial-item} 920@subsubheading @uref{http://nicolas.sceaux.free.fr/, Nicolas Sceaux}, @uref{http://www.mutopiaproject.org/, Mutopia} bijdrager 921 922@qq{Ik had een soort haat/liefde-verhouding met LilyPond. 923Liefde omdat de eerste partituur die ik zag er zo 924fantastisch uit zag! De beschrijving van de elegantie van 925LilyPond klopt niet, het is nog veel mooier! [..] aangezien 926LilyPond nog altijd beter wordt, en naarmate ik beter 927doorzie hoe dingen worden gedaan in scheme, heb ik steeds 928minder last van frustraties. Nouja, wat ik eigenlijk wil 929zeggen is: dank jullie wel voor LilyPond, het is 930prachtig.} 931@divEnd 932 933@divClass{testimonial-item} 934@subsubheading @uref{http://www.troff.org/whoswho.html#werner, Werner Lemberg}, Dirigent bij het Theater van Koblenz in Duitsland en een befaamde GNU-hacker 935 936@qq{Hoe dan ook, LilyPond levert een verbazingwekkend goed resultaat!} 937 938@divEnd 939 940 941@divClass{testimonial-item} 942@subsubheading Paul Davis, ontwikkelaar van @uref{http://jackaudio.org/, JACK} en @uref{http://www.ardour.org/, Ardour} 943 944@qq{Ik vind [LilyPond] een ongelofelijk programma, en het 945produceert prachtige, schitterende output. Toen ik vorig 946jaar een interview over LilyPond las, kon ik niet wachten om 947aan een paar vrienden van mij te laten zien hoeveel potentie 948het wel niet heeft.} 949@divEnd 950 951 952@divClass{testimonial-item} 953@subsubheading @uref{http://webusers.siba.fi/~mkuuskan/, Dr. Mika Kuuskankare}, onderzoeker aan de @uref{http://siba.fi, Sibelius Academy Finland}, componist en auteur van Expressive Notation Package (ENP) 954 955@qq{Ik heb het diepste respect voor LilyPond en haar 956scheppers en beheerders omdat ik uit persoonlijke ervaring 957weet hoe moeilijk dit soort software kan zijn.} 958@divEnd 959 960 961@divClass{testimonial-item} 962@subsubheading @uref{http://camerondh.blogspot.com, David Cameron}, Muzikant, professioneel typesetter en sinds lang SCORE-gebruiker 963 964@qq{Mijn hartelijke dank aan iedereen die bijdraagtaan dit 965project. Ik was een power SCORE-gebruiker voor grote 966zetwerk huizen lang geleden in de jaren '90, maar voor mijn 967gevoel maakt LilyPond het mogelijk om precies datgene op 968papier te krijgen wat ik wil, in het bijzonder als het niet 969"standaard" praktijk is.} 970@divEnd 971 972@divEnd 973 974@contactUsAbout{nieuwsberichten of gebruikerservaringen} 975 976@divClass{column-center-bottom} 977@subheading En nu? 978 979Lees over onze @ref{Tekstinvoer}. 980@divEnd 981 982 983@node Tekstinvoer 984@unnumberedsec Tekstinvoer 985@translationof Text input 986 987@c TRANSLATORS, so far it's mostly from 988@c https://lilypond.org/web/switch/howto 989 990@subheading Muziek @qq{Compileren} 991 992@imageClickable{nereid-shot-small,png, (klik om te vergroten), nereid-shot,png, right} 993 994LilyPond is een @emph{batch} programma: het wordt uitgevoerd 995op een tekstbestand waarin de muziek wordt beschreven. Het 996resultaat kan op het beeldscherm worden bekeken of worden 997afgedrukt. In bepaalde opzichten lijkt LilyPond meer op een 998programmeertaal dan op een grafisch muziekprogramma. 999 1000Je schrijft de muziek niet door noten van een grafische 1001werkbalk naar een zichzelf dynamisch verversende partituur 1002te slepen; je schrijft muziek door het intypen van tekst. 1003Deze tekst word geïnterpreteerd (of @qq{gecompileerd}) door 1004LilyPond, die hiervan prachtig gegraveerde bladmuziek maakt. 1005 1006Mensen die gewend zijn aan een grafische gebruikersinterface 1007moeten wellicht een nieuwe manier van werken aanleren, maar 1008de resultaten zijn de moeite meer dan waard! 1009 1010@warning{We presenteren een kort overzicht van onze 1011tekstinvoer -- het is niet zo ingewikkeld als het klinkt! 1012Maak je geen zorgen, je hoeft niet elk detail in deze 1013voorbeelden te begrijpen; in onze beginnershandleiding wordt 1014alles stap voor stap uitgelegd.} 1015 1016@subsubheading Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? 1017@c Het is zo eenvoudig als A B C 1018 1019Noten worden gecodeerd met letters en nummers. Speciale 1020commando's worden ingevoerd met een backslash. 1021 1022@imageFloat{text-input-1-annotate-nl,png,center} 1023@imageFloat{text-input-1-output,png,center} 1024 1025Verplaatsingen worden gevormd met verschillende benamingen: 1026voeg @w{@code{-is}} toe voor een kruis en @w{@code{-es}} voor een 1027mol. LilyPond bepaalt zelf waar de toevallige tekens 1028geplaatst worden. 1029 1030@imageFloat{text-input-2-annotate-nl,png,center} 1031@imageFloat{text-input-2-output,png,center} 1032 1033@subsubheading Popmuziek 1034 1035Combineer akkoorden en songteksten om zogenaamde leadsheets 1036te maken: 1037 1038@imageFloat{text-input-pop-annotate-nl,png,center} 1039@imageFloat{text-input-pop-output,png,center} 1040 1041@subsubheading Orkestpartijen 1042 1043Het invoerbestand bevat de noten van het muziekstuk. 1044Partituur en partijen kunnen vanuit dit zelfde invoerbestand 1045worden gemaakt. Dus het veranderen van een noot heeft 1046altijd invloed op partijen en partituur, zodat beide altijd 1047up-to-date zijn. Om dezelfde muziek op verschillende 1048plaatsen te kunnen invoegen, moet aan de noten een 1049@qq{variable} (een naam) worden toegekend. 1050 1051@imageFloat{text-input-parts-both-annotate-nl,png,center} 1052 1053 1054Deze variabele wordt vervolgens in één partij gebruikt (hier 1055getransponeerd en met samengevoegde rusten): 1056 1057@imageFloat{text-input-parts-single-annotate-nl,png,center} 1058@imageFloat{text-input-parts-single-output,png,center} 1059 1060 1061Dezelfde variabele wordt ook in de volledige partituur 1062gebruikt (hier klinkend en met uitgeschreven rusten): 1063 1064@imageFloat{text-input-score-annotate-nl,png,center} 1065@imageFloat{text-input-score-output,png,center} 1066 1067 1068@subsubheading Beginnershandleiding 1069 1070We realiseren ons dat veel gebruikers deze manier van muziek 1071invoeren een beetje vreemd vinden. Daarom hebben we een 1072uitgebreide handleiding geschreven om nieuwe gebruikers op 1073weg te helpen, te beginnen met @ref{Beginnen}. Het beste 1074kun je beginnen met deze beginnershandleiding omdat hierin 1075de meeste vragen worden beantwoord. 1076 1077Lees liever eerst de beginnershandleiding alvorens eventuele 1078fouten in het programma aan ons te melden! Nieuwe 1079gebruikers denken soms dat LilyPond niet goed werkt, terwijl 1080het in feite precies werkt zoals de bedoeling is. 1081 1082Verdere informatie is beschikbaar in 1083@ref{Handleidingen}. 1084 1085@subsubheading Omgevingen voor eenvoudiger bewerken 1086 1087@ignore 1088GNU policy forbids us from linking to non-Free software, so don't 1089add such links. 1090 1091In particular, don't link to: 1092- the LilyPond bundle for TextMate (a commercial editor for MacOS). 1093 1094@end ignore 1095 1096@divClass{column-center-top} 1097@subheading Tunefl 1098 1099@sourceimage{logo-linux,,} 1100@sourceimage{logo-freebsd,,} 1101@sourceimage{logo-macosx,,} 1102@sourceimage{logo-windows,,} 1103 1104@uref{http://www.tunefl.com} 1105 1106Met tunefl kun je partituren direct online zetten, 1107zonder LilyPond op je computer te installeren. Het is 1108mogelijk om alle functies van het programma te proberen 1109in een eenvoudige web interface. 1110@divEnd 1111 1112@imageClickable{lilykde-screenshot-small,png, 1113 (klik om te vergroten),lilykde-screenshot,png,right} 1114 1115LilyPond gaat hoofdzakelijk over het produceren van 1116gegraveerde bladmuziek van topkwaliteit; het maken van een 1117Grafische Gebruikers Interface (GUI) zou ons enkel van dit 1118doel afleiden. Er zijn wel andere projecten die als doel 1119hebben het maken van LilyPond-invoer gemakkelijker te maken. 1120 1121Sommige omgevingen hebben syntax highlighting, automatische 1122commando aanvulling, en voorbereide sjablonen. Andere 1123programma's bieden een GUI die directe manipulatie van een 1124grafische partituur mogelijk maakt. Voor meer informatie, 1125zie @ref{Eenvoudiger bewerken}. 1126 1127@divClass{column-center-bottom} 1128@subheading En nu? 1129 1130Je bent nu zover om @ref{Download, LilyPond te downloaden}. 1131Nog steeds niet overtuigd? 1132Lees over @ref{Eenvoudiger bewerken}. 1133@divEnd 1134 1135@node Eenvoudiger bewerken 1136@unnumberedsec Eenvoudiger bewerken 1137@translationof Easier editing 1138 1139 1140@divClass{column-center-top} 1141@subheading LilyPondTool 1142 1143@imageClickable{lilypondtool-2.12-screenshot-400wide,png, 1144 (klik om te vergroten),lilypondtool-2.12-screenshot,png,right} 1145 1146@sourceimage{logo-linux,,} 1147@sourceimage{logo-freebsd,,} 1148@sourceimage{logo-macosx,,} 1149@sourceimage{logo-windows,,} 1150 1151@uref{https://lilypondtool.organum.hu} 1152 1153Gemaakt als een plugin voor de 1154@uref{http://www.jedit.org,jEdit} teksteditor, is 1155LilyPondTool één van de tekstgebaseerde gereedschappen met 1156de meeste functies voor het bewerken van 1157LilyPond-partituren. Functies omvatten een Document-wizard 1158met liedtekstondersteuning om documenten eenvoudiger op te 1159stellen, en geïntegreerde PDF-viewer met geavanceerde 1160point-and-click ondersteuning. 1161 1162@divEnd 1163 1164@divClass{column-center-top} 1165@subheading Frescobaldi 1166 1167@imageClickable{frescobaldi-lilypond-editor-small,png, 1168 (klik om te vergroten),frescobaldi-lilypond-editor,png,right} 1169 1170@sourceimage{logo-linux,,} 1171@sourceimage{logo-freebsd,,} 1172@sourceimage{logo-windows,,} 1173 1174@uref{http://www.frescobaldi.org} 1175 1176Frescobaldi is een LilyPond bladmuziek-editor. Krachtig, 1177lichtgewicht en gemakkelijk te gebruiken en met ingebouwde 1178PDF viewer. Het draait op alle belangrijke platformen 1179(GNU/Linux, Mac OS X en Windows). 1180 1181@divEnd 1182 1183@divClass{column-center-top} 1184@subheading Grafische omgeving: Denemo 1185 1186@imageClickable{screenshot-denemo-small,png, 1187 (klik om te vergroten),screenshot-denemo,png,right} 1188 1189@sourceimage{logo-linux,,} 1190@sourceimage{logo-windows,,} 1191 1192@uref{http://denemo.org} 1193 1194Denemo is een grafische editor die LilyPond-broncode 1195genereert, en ook audio afspeelt. Hiermee kunnen gebruikers 1196LilyPond-broncode parallel weergeven met het grafische 1197beeld. Extra LilyPond-verfijningen (tweaks) kunnen aan 1198noten, akkoorden enz. worden gekoppeld en worden opgeslagen 1199in het Denemo-bestand, zodat gebruikers toch grafisch verder 1200kunnen bewerken. 1201 1202Het verplaatsen van de cursor in de LilyPond-tekst 1203verplaatst ook de cursor in het grafische beeld, en 1204syntaxfouten in LilyPond-verfijningen (tweaks) worden 1205gehighlight in het tekstvenster. 1206 1207@divEnd 1208 1209@divClass{column-center-top} 1210@subheading Tekst omgeving 1211 1212@sourceimage{logo-linux,,} 1213@sourceimage{logo-freebsd,,} 1214@sourceimage{logo-macosx,,} 1215@sourceimage{logo-windows,,} 1216 1217@uref{http://elysium.thsoft.hu} 1218 1219Elysium is een LilyPond-omgeving (IDE) voor Eclipse met een 1220geïntegreerd beeld voor broncode en partituur naast elkaar. 1221Het heeft snelle visuele en auditieve terugkoppeling zonder 1222te hoeven schakelen, en heeft veel wizard-gebaseerde 1223sjablonen. 1224 1225@uref{http://www.gnu.org/software/emacs/} 1226 1227Emacs is een teksteditor met taalgevoelige functies voor 1228veel verschillende computertalen. Emacs is een in hoge mate 1229uitbreidbare editor en kan gebruikt worden als een 1230Geïntegreerde Ontwikkel Omgeving (IDE). Er is een 1231@q{lilypond mode} die de taaldefinities voor het werken met 1232LilyPond-broncodebestanden levert. Verder heeft een van 1233onze ontwikkelaars 1234@uref{http://nicolas.sceaux.free.fr/lilypond/lyqi.html,lyqi} 1235geschreven, een Emacs major mode. 1236 1237@uref{http://www.vim.org} 1238 1239Vim is een minimale teksteditor en is een uitbreiding van de 1240oudere Unix @command{vi}-editor. Het is uitbreidbaar en 1241configureerbaar. 1242 1243Als algemene regel geldt dat, wanneer je nog niet bekend 1244bent met Emacs of Vim, je waarschijnlijk liever een andere 1245editor verkiest voor het schrijven van 1246LilyPond-invoerbestanden. 1247 1248Meer informatie over instellingen voor Emacs en Vim is te 1249vinden in @rprogram{Text editor support}. 1250 1251@sourceimage{logo-macosx,,} 1252@uref{http://www.uoregon.edu/~koch/texshop} 1253 1254De TeXShop-editor voor MacOS@tie{}X kan uitgebreid worden 1255voor het uitvoeren van LilyPond, @command{lilypond-book} en 1256@command{convert-ly} vanuit de editor, door gebruik te maken 1257van de uitbreidingen die beschikbaar zijn op: 1258 1259@example 1260@uref{http://users.dimi.uniud.it/~nicola.vitacolonna/home/content/lilypond-scripts} 1261@end example 1262 1263@divEnd 1264 1265 1266@divClass{column-center-top} 1267@subheading Programma's die LilyPond-code kunnen exporteren 1268 1269@subsubheading Score, tab en MIDI-editors: 1270 1271@itemize 1272 1273@item 1274@uref{http://canorus.org,Canorus}, een partituur-editor, kan 1275ook exporteren naar LilyPond, maar is nog beta-software. 1276Testers zijn welkom. 1277 1278 1279@item 1280@uref{http://enc2ly.sourceforge.net/en/,Enc2ly} is een GNU/Linux programma 1281dat een @uref{http://www.gvox.com/,Encore} muziek partituur omzet naar LilyPond. 1282 1283@item 1284@uref{https://github.com/hanwen/go-enc2ly,go-enc2ly} is een Go gereedschap dat 1285@uref{http://www.gvox.com/,Encore}-bestanden omzet naar LilyPond. Het is gemaakt, gebruik makend van 1286Felipe Castro's onderzoek en reverse engineering door middel van het veranderen van bestaande .enc-bestanden 1287en die in te laden met de 4.55 demoversie. 1288 1289@item 1290@uref{http://musescore.org,MuseScore}, een partituur-editor, 1291heeft onvolledige LilyPond-export maar wordt actief 1292ontwikkeld. 1293 1294@item 1295@uref{http://vsr.informatik.tu-chemnitz.de/staff/jan/nted/nted.xhtml,NtEd}, 1296een partituur editor gebaseerd op de @uref{http://cairographics.org, Cairo} 1297bibliotheek en heeft experimentele LilyPond export. 1298 1299@item 1300@uref{http://www.holmessoft.co.uk/homepage/software/NWC2LY/index.htm, 1301NW2LY} een a C#-programma dat een 1302@uref{http://www.noteworthysoftware.com/, NoteWorthy}-lied naar 1303LilyPond converteert. 1304 1305@uref{https://github.com/ciconia/ripple/blob/master/README.markdown,Ripple} is 1306een programma dat helpt bij het maken van partituren en partijen, en heeft een modus voor het samenvoegen van 1307verschillende muzikale werken in een enkele partituur of partij. 1308 1309@item 1310@uref{http://www.rosegardenmusic.com,Rosegarden}, een audio en 1311MIDI-sequencer, die tevens een partituur-editor voor het editen 1312van enkelvoudige notenbalken heeft. 1313 1314@item 1315@uref{http://www.volny.cz/smilauer/rumor/rumor.html,Rumor}, 1316een realtime monofonische MIDI naar LilyPond-vertaler. 1317 1318@item 1319@uref{http://www.tuxguitar.com.ar/,TuxGuitar}, een 1320multi-track tablatuur-editor en -speler, heeft een 1321partituur-beeld en tab-beeld en kan exporteren naar LilyPond. 1322 1323@end itemize 1324 1325@subsubheading Gereedschappen voor de commandoregel 1326 1327@itemize 1328 1329@item 1330@uref{http://www.projectabjad.org/,Abjad}, een 1331@uref{http://www.python.org/,Python} API voor Formalized 1332Score Control, ontworpen om componisten ingewikkelde stukken 1333LilyPond-notatie op te laten bouwen op een iteratieve en 1334incrementele manier. 1335 1336@item 1337@uref{http://common-lisp.net/project/fomus/,FOMUS}, een 1338LISP-bibliotheek voor het genereren van muzieknotatie vanuit 1339computermuziek softwareomgevingen. 1340 1341@item 1342@uref{http://strasheela.sourceforge.net,Strasheela}, een 1343omgeving gebouwd bovenop de 1344@uref{http://www.mozart-oz.org/, Mozart/Oz} 1345constraint-gebaseerde programmeertaal. 1346 1347 1348@end itemize 1349@divEnd 1350 1351@divClass{column-center-top} 1352 1353@subheading Andere programma's die niet actief worden ontwikkeld 1354 1355@itemize 1356 1357@item 1358@uref{https://lilykde.googlecode.com/,LilyKDE} is vervangen door 1359@uref{http://www.frescobaldi.org/,Frescobaldi}, en bestaat alleen nog als 1360LilyKDE3 voor KDE 3.5 en lilypond-KDE4 voor KDE 4.1. 1361 1362@item 1363@uref{https://sourceforge.net/projects/noteedit.berlios/,NoteEdit}, dat 1364@uref{http://www.musicxml.com/xml.html,MusicXML} importeerde, is geforkt 1365in 1366@uref{http://vsr.informatik.tu-chemnitz.de/staff/jan/nted/nted.xhtml,NtEd} 1367en @uref{http://canorus.org,Canorus}. 1368 1369@item 1370@uref{https://lilycomp.sourceforge.net, LilyComp} is een grafisch 1371nootinvoer-programma en werkt ongeveer als een numeriek toetsenbord 1372dat LilyPond noten produceert. 1373 1374@end itemize 1375 1376@divEnd 1377 1378 1379@divClass{column-center-bottom} 1380@subheading En nu? 1381Je bent nu zover om @ref{Download, LilyPond te downloaden}. 1382 1383Nog steeds niet overtuigd? Veel componisten, muzikanten en 1384drigenten hebben geleerd muziek te schrijven in ons 1385invoerformaat. Ervaren gebruikers melden dat ze een 1386volledige partituur sneller kunnen invoeren in LilyPond dan 1387met een pianoklavier of muis+GUI! Misschien wil je de 1388@ref{Functies}, @ref{Voorbeelden} of @ref{Vrijheid} 1389herlezen, of wil je lezen over @ref{Producties} en 1390@ref{Recenties} van gebruikers. Onze aanpak van 1391berekende esthetiek van klassieke muziekgravure wordt 1392beschreven in @ref{Achtergrond}. 1393 1394@subheading Legalese 1395 1396@divClass{legal} 1397 1398All logos and product images are copyright and trademark 1399acknowledged. 1400 1401@logoLegalLinux 1402 1403@logoLegalFreeBSD 1404 1405@logoLegalMacOSX 1406 1407@logoLegalWindows 1408 1409@divEnd 1410 1411@divEnd 1412